Keppy over ODGOI en aanverwanten



Op 18 februari had journaliste Lea Pamungkas van de BBC-Indonesië een interview met Herman Keppy. Zij vroeg naar zijn kijk op de betekenis van het Grote Onderzoek, vooral voor Indonesië – en was het vaak hartroerend met hem eens. Hierbij het volledige interview.


LP: Wat kunnen Indonesiërs, Nederlanders, Molukkers verwachten van het onderzoek, wat jou betreft?
HK: Ik persoonlijk vind dat het veel te laat komt, en ik verwacht niet veel nieuwe onthullingen. Dat Nederland vreselijk tekeer is gegaan in Indonesië is al lang bekend. Maar de redacties van kranten en andere media moeten het steeds opnieuw ontdekken. Ik vind het vooral belangrijk voor Indonesië, want nu komt er wetenschappelijk onderzoek in het Indonesisch beschikbaar. Indonesië heeft een enorme inhaalslag te maken. In de Soeharto-tijd werd een eenzijdig beeld van de geschiedenis naar buiten gebracht, andere geluiden werden gesmoord. Het is pas recentelijk dat historici zich daar zijn gaan bezighouden met de geschiedenis en je ziet onder de jeugd een heel grote belangstelling, die verder gaat dan nostalgie. Die worden nu bediend, want ze krijgen prachtige boeken.
En, om daarop vooruit te lopen: er komen ook vertalingen aan van twee boeken die heel belangrijk gaan worden voor Indonesië. Dat zijn Revolusi van David Van Reybrouck en Merdeka van Harry Poeze en Henk Schulte Nordholt. Twee zaken zijn daarin het belangrijkst: dat men in Nederland geen idee had wat er aan Indonesische kant speelde, en het is afschuwelijk om te zien hoe Indonesiërs tegen elkaar vochten, tijdens de dekolonisatieperiode. Dat is iets wat men altijd heeft proberen te verzwijgen in Indonesië, maar als ik praatte met mijn ooms en tantes, met de generatie die het heeft meegemaakt daar, zeggen ze allemaal: het was een droevige periode. Niemand was daar blij met die perjuangan [strijd].  Ze willen het eigenlijk allemaal vergeten, het was chaos, en dat blijkt ook uit Merdeka. Neem bijvoorbeeld de opstand in Madiun. Als je PKI [Partai Komunis Indonesia] zegt in Indonesië, worden mensen tot nu toe boos. Maar bij de PKI zaten heel goede nationalisten, en die zijn vermoord, dat is vreselijk.

Dat is een goed punt, Herman.
Amir Sjarifoeddin, Setyadjit, dat waren goede mensen. Die verdienden het niet om te worden vermoord. Het is goed als Indonesiërs dat ook weten en dat die mensen worden gerehabiliteerd. En dat er over de PKI kan worden gesproken; de PKI had een enorme aanhang, dat kan je niet zomaar opzij schuiven.

En wat is de politieke implicatie van het onderzoek voor Nederland en Indonesië als staat, eigenlijk?
Ik geloof zelf niet in excuses van deze generatie aan de huidige generatie in Indonesië. Het is meer dan zeventig jaar geleden! Waarom zouden Indonesiërs haat jegens Nederlanders van nu moeten voelen, en andersom? Ik hoop dat het tot samenwerking op allerlei gebied zou kunnen komen, dat het oude zeer uit de weg wordt geruimd en dat men gaat bedenken hoe we elkaar kunnen helpen, in plaats van excuses maken en herstelbetalingen doen. Dat was vroeger ook nooit nodig in Indonesië; het was altijd ‘vergeven maar niet vergeten’. Dat vind ik hartstikke mooi van Indonesië. Dat haat nadragen vind ik iets typisch Nederlands.

Hahaha… oké!
In dit verband is er het probleem dat we hier twee tegenpolen hebben die steeds in het nieuws komen. De Federatie Indische Nederlanders, die overal aangehaald wordt – uit hoeveel man bestaat die federatie? Drie, vier, vijf? Hoe kunnen ze zo’n grote mond hebben?
Aan de andere kant: Jeffry Pondaag. Hij ‘vertegenwoordigt de Indonesiërs’.  Zo?? Gelooft-ie het zelf?? Nee. Hij vormt het Comité Ereschulden, afdeling Nederland. Maar de afdeling Indonesië is allang weg! Ze hebben ruzie met hem. Dus wie vertegenwoordigt hij nou eigenlijk? En dan zijn gescheld: alle Ambonezen deugen niet… Hij verschijnt als Soekarno… Daar moet je je als Indonesiër toch voor schamen? Ik hoop dat de Indonesische ambassadeur eens zegt: ‘Hij vertegenwoordigt ons niet!’ Ik schaam me dood namens de Indonesische kant van mijn familie.

Ik ook! Ken je het Amsterdam Museum? Dat heeft een filmpje over de Gouden koets en daar verschijnt hij in, namens de Indonesiërs, zogenaamd. Ik heb de curator gevraagd: Wie is dit? Wij kennen deze man niet! Hij spreekt niet namens de Indonesische gemeenschap!
Klopt. Hij veroordeelt de Ambonezen omdat die voor het KNIL hebben gevochten. Maar Pondaag is orang Menado [iemand van Menado]; heel veel van hen hebben in het KNIL gezeten. Hij begrijpt niet – en ik hoop dat ook dat uit het onderzoek komt –: het was heel moeilijk voor Indonesische jongens om een keuze te maken bij wie ze zich zouden aansluiten. Stap ik in de Pesindo [Pemuda Sosialis Indonesia]? Stap ik in de PKI? Ga ik bij de mariniers van de Nederlanders? Die jongens waren getraumatiseerd door de Japanse tijd, en het was chaos: ze móesten een keuze maken! Sommigen zijn drie keer overgestapt. Mensen moesten zichzelf beschermen. Waarom koos een groot deel van de Chinezen de Nederlandse kant? Ze werden aangevallen door die pemuda’s! Het is zo zielig, zo triest. Ik hoop dat dat besef bij de mensen doordringt: goed of slecht, dat bestaat niet, de werkelijkheid glipt ertussendoor.

Nuances, ja…
Ik ben helemaal voor de onafhankelijkheid van Indonesië, maar er is van alles fout gegaan. Het belangrijkste is dat Nederland niet in het begin van de twintigste eeuw heeft gezegd: we gaan zorgen dat jullie onafhankelijk worden, zoals alle Indonesische intellectuelen wilden. Die hebben het op een congres in 1924 al over Indonesië en Indonesiërs. Nederland wilde daar niet aan meewerken, dus zij zijn verantwoordelijk voor deze perjuangan. En ze wilden niet met Soekarno praten, dat is zo tragisch.

Dat klopt, maar ik weet het niet… Wat betekent dit onderzoek voor Indonesiërs? Het is eigenlijk meer voor de Nederlanders…
 Het is goed dat er straks gedegen wetenschappelijk onderzoek in het Indonesisch te lezen zal zijn. En misschien komt er wel uit voort dat er Indonesiërs Nederlands gaan leren, want hun geschiedenis ligt hier.

Ja, dat is ‘jammer’, haha. Het is dus belangrijk voor het onderzoek en blabla, maar wat zijn de concrete implicaties? Voor de real people bijna niets!
Ja, Indonesië heeft andere zaken aan zijn hoofd… Ze willen een andere hoofdstad, Nusantara, bijvoorbeeld. En mensen zijn over het algemeen nog bezig met de struggle for life. En Indonesië heeft natuurlijk nog af te rekenen met 1965-'66, dat is letterlijk en figuurlijk dichterbij en pijnlijker voor een heleboel mensen. Wij hebben hier in Nederland de luxe om ons boos te maken…

Op de foto: Setyadjit (l) en Sjarifoeddin








 



 
Share our website