Bersiap: discussie gekaapt

door Esther Wils

Goed besluit: het Rijksmuseum komt terug op zijn standpunt de term 'bersiap' te moeten weren uit zijn tentoonstelling Revolusi! Dat de kwestie kon ontstaan, duidt misschien wel op een blinde vlek; al in 1999, met de tentoonstelling Beelden van de Japanse bezetting, werd de plank misgeslagen door de Indische buitenkampers buiten beschouwing te laten - er was gekozen voor een opzet met drie gezichtspunten: die van de Indonesiërs, de Japanners en de Nederlanders (die in de kampen, voornamelijk totoks, minder in getal dan de buitenkampers), en daar paste helaas geen vierde groep bij. Dit ondanks een Indische delegatie in de klankbordgroep - bij nader inzien excuus-Indo's, zogezegd.
Jammer - of misschien wel tragisch; wanneer komen de Indische mensen eens uit het verdomhoekje? - dat de discussie omtrent het gebruik van 'bersiap' nu door toedoen van de media gekaapt wordt door rechtse malloten en betweters die geen idee hebben van de achtergrond. Het AD, dat beweert dat musea 'weinig manouvreerruimte wordt gegund', schaart 'bersiap' onder één noemer met een discriminerend woord als 'neger' of een rooskleurig begrip als de 'Gouden Eeuw'. Journalist Edo Dijksterhuis geeft Aspha Bijnaar het woord, die weet te verzinnen: 'De geschiedenis is geschreven door overwinnaars en dus gevat in gekleurde termen.' In deze context een stommiteit van de bovenste plank.
Ook NRC maakt het bont in zijn commentaar: het geeft de opinie van Triyana weer met de woorden '...dat het inzoomen op alleen het geweld tegen de voormalige koloniale meesters en hun medestanders leidt tot het verdoezelen van de veelvuldigheid van feiten. Dat wordt dan een vooroordeel tegen de hele groep met als gevolg schuld door associatie. Dat het Rijksmuseum is meegegaan in deze redenering, is te begrijpen.' Deze formulering wemelt van de fouten. Het ging om burgers, niet om koloniale meesters - die term geeft al meteen iets onsmakelijks mee aan een groep die is getroffen. Er wordt ook geïmpliceerd dat wie de term gebruikt, daarmee welbewust verdoezelend optreedt, terwijl simpelweg een bepaald type geweld in een bepaalde periode jegens bepaalde groepen door bepaalde daders wordt aangeduid. Dat de republikeinse leiding het niet met deze moordpartijen eens was, en ook lang niet alle Indonesische burgers, is overbekend - Indische mensen kunnen er zelf staaltjes van vertellen. Dat de wereld daaromheen niet stilstond en er vanzelfsprekend nog veel meer aan de gang was, zal elk kind begrijpen. 
Het is beschamend dat er anno 2022 nog steeds zo simplistisch wordt geschreven over de koloniale geschiedenis en de onafhankelijkheidsstrijd. Dat kranten nog steeds niet doorhebben dat ze specialisten nodig hebben voor dergelijke onderwerpen - die zijn lang geleden wegbezuinigd. De kwaliteitskrant gaat daarbij voorop, die geeft graag ruim baan aan alles wat een fijne rel oplevert. NRC had zich al meteen bij het plaatsen van Triyana's stuk kunnen afvragen of wederhoor niet op zijn plaats was.
Share our website