Beelden van de onafhankelijkheidsoorlog

door Esther Wils

De Universiteitsbibliotheek Leiden en het KITLV namen het initiatief tot het samenstellen van een drietalige tentoonstelling op de website van de bibliotheek, 'mede met het oog op de publicatie van de resultaten van het door de Nederlandse overheid gefinancierde en door het KITLV, het NIMH en het NIOD uitgevoerde onderzoek "Onafhankelijkheid, dekolonisatie; geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950" [ODGOI]'. De selectie en de beschrijving is gemaakt door drie MA-studenten: Sander van der Horst, Linde Lammers en Melle van Maanen, begeleid door de staf van de UBL en medewerkers van het KITLV. De Indonesische academicus Muhammad Yuandra Zara zorgde voor de beschrijving van de Indonesisch-talige pamfletten die zijn afgebeeld.
In al het visuele geweld dat er nog aan komt - de twaalf boeken die verschijnen n.a.v. het ODGOI-onderzoek zullen ook grotendeels geïllustreerd zijn, en het Rijks heeft schitterend beeldmateriaal in zijn catalogus bij de tentoonstelling Revolusi! - is dat een dappere onderneming. Ik zou de geïnteresseerden zeker aanraden de tentoonstelling online te bekijken; de affiches, foto's en egodocumenten komen daar beter uit de verf dan in het bijgaande, drietalige boek, waar ze af en toe erg klein zijn afgebeeld. 
Prettig is de toon die is aangehouden: correct, maar niet belerend of moraliserend. In het bescheiden bestek van vijftig items is gezocht naar een brede dekking van de oorlogservaring, door zo veel mogelijk partijen aan het woord te laten en ook te tonen dat de scheiding daartussen vaak poreus was en sommige mensen van de ene aan de andere kant (en weer terug) terechtkwamen - met dank aan getuigenissen uit de SMGI-interviewcollectie. De term 'bersiap' wordt gewoon gebruikt - met medeweten van een van de onderzoekers uit het ODGOI-onderzoek, verantwoordelijk voor de uitgave over die periode .
Er is op de website van de UBL ook een informatieve boekensalon gewijd aan de digitale tentoonstelling, het boek en het onderzoek dat eraan is voorafgegaan. Daarin komt naast Gert Oostindie en de drie masterstudenten ook UBL-conservator Anouk Mansholt aan het woord over het kleine, geconfisqueerde vriendenalbum van de Javaanse onafhankelijkheidsstrijder Nasrudin. Dat wordt in het Leidse project getoond en is momenteel ook te zien in de tentoonstelling Revolusi! in het Rijks.



Sander van der Horst, Linde Lammers & Melle van Maanen, Images of the Indonesian War of Independence, 1945-1949/Beelden van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949/Perang Kemerdekaan Indonesia dalam Gambar, Leiden University Press, 2022