Antwoord van VWS
Den Haag, 6 november 2021
door Esther Wils
Enkele uren na het plaatsen van mijn verslag van het bezoek aan VWS ontving ik onderstaande brief. Ik geef hem in zijn geheel weer, met mijn commentaar cursief ertussen.
Geachte mevrouw Wils,
Met de term ‘sleutelpersoon’ wordt in het rapport het volgende bedoeld: dit waren contactpersonen bij stichtingen/organisaties of personen met een groot netwerk aan wie is gevraagd om de vragenlijst onder hun achterban te verspreiden. Er is immers geen database met e-mailadressen van alle mensen in Nederland met een achtergrond in voormalig Nederlands-Indië. In de opzet is Panteia ervan uitgegaan dat als zij deze contactpersonen benaderden met het verzoek de vragenlijst verder uit te zetten, zij de ‘sleutel’ waren om hun achterban te bereiken. De sleutelpersonen waren van 157 stichtingen en organisaties met verschillende achtergronden, doelen en beweegredenen. Hun input is even zwaar meegeteld als de input van de rest van hun achterban. Overigens waren de sleutelpersonen niet in alle gevallen particuliere personen, maar ging het ook deels om algemene e-mailadressen van stichtingen en organisaties. Uzelf was in die zin ook een sleutelpersoon via het e-mail adres redactie@indiestijdschrift.nl.
In het rapport van Panteia staat dat 50 van de aangeschreven 157 organisaties hebben gereageerd; geen overweldigende respons. Het totale aantal respondenten van de enquête was 747, van wie 40% procent met een Molukse achtergrond – absoluut geen weerspiegeling van de verhouding in Nederland woonachtige Indische versus Molukse mensen; mensen met een Indische herkomst zijn ver in de meerderheid. En het is duidelijk dat dus alleen personen die aangesloten zijn bij een stichting of organisatie hun mening hebben laten horen; al die mensen die minder gemotiveerd zijn voor dit soort zaken zijn niet vertegenwoordigd – het ministerie spreekt zelf van zo’n twee miljoen Nederlanders die een band hebben met Indië. Hoewel veel mensen ook afgeschrikt zullen zijn door de enquête, waarvan de vragen vaak nauwelijks te begrijpen waren (meerdere van onze taalvaardige lezers vroegen wat er toch bedoeld kon zijn).
Om wat meer achtergronden te leren van verschillende thema’s van de collectieve verkenning heeft Panteia een aantal van de sleutelpersonen ook geïnterviewd. Dit was niet om een representatief beeld te krijgen van de gemeenschappen of de verschillende organisaties. De interviews hadden als doel om de opgehaalde input kwalitatief beter te kunnen duiden. Ook hier is er geen gewicht gegeven aan de input van de personen die Panteia gesproken heeft. De raadpleging is een feitelijke weergave van wat er onder de brede gemeenschap (zowel sleutelpersonen als achterban) is opgehaald.
Zo breed was die gemeenschap dus niet.
De namen van de 10 geïnterviewde personen kunnen wij vanwege privacyregelgeving niet met u delen. Wel kunnen we de organisaties noemen waar deze personen bij betrokken zijn:
- Bersama Kuat ouderenzorg vier woonzorgcentra
- Commissie van Advies van de Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945
- Indisch Familie Archief erfgoed genealogie en andere gegevens, inmiddels onderdeel Haags Gemeentearchief
- Moesson erfgoed, maandblad
- Stichting Arjati erfgoed, huiskamermuseum Breda
- Stichting Dialoog Nederland Japan Indonesië herdenking, uitwisseling kennis over WO II in Azië
- Stichting Indisch Erfgoed
- Stichting Masohi Moluks cultureel centrum Deventer
- Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945
- Vrije Universiteit Amsterdam (historicus/docent)
Niet te verbazen dat de geïnterviewden van deze instellingen belang hechten aan de pijlers die het ministerie heeft uitgezet: herdenking en ouderenzorg, waar educatie over en behoud van erfgoed bij zijn gekomen. Opvallend is wel in het rapport van Panteia dat er van 100 te vergeven punten gemiddeld slechts 10 werden toegekend aan de derde pijler, het verstevigen van de positie van de Sophiahof. Spreiding van de initiatieven wordt meermaals als wens genoemd.
De leden van de commissie Versterking kennis voormalig Nederlands-Indië zijn:
- Jet Bussemaker voormalig PvdA-minister van onderwijs, u weet wel: de sociaaldemocraat die de studiebeurzen afschafte, tevens zitting hebbend in de Commissie van Advies van de Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945
- Fridus Steijlen hoogleraar Molukse migratie en cultuur in comparatief perspectief aan de VU, namens het Moluks Historisch Museum
- Esther Captain onderzoeker aan het KITLV
- Arthur Pormes vakdidacticus maatschappijleer, Leiden Universiteit
- Hanneke Tuithof vakdidacticus geschiedenis, Universiteit Utrecht, o.a. betrokken bij de herziening van de canon
- Ardjuna Candotti ‘educator’, voormalig medewerker IHC
- Justin Waerts filosoof, schrijver en ‘educator’, o.a. werkzaam voor het IHC
Het mag duidelijk zijn dat vier van de zeven leden een directe band hebben met de Ronde Tafel. Captain was als staflid betrokken bij een eerdere versie van het IHC: het Indisch Huis, waar Steijlen in de programmacommissie zat. Toen dat Indisch Huis door wanbeheer technisch failliet was (deurwaarders stonden dagelijks aan de poort), gaf geen van beiden thuis nadat ondergetekende (eveneens staflid) alarm had geslagen en ontslag had genomen. Met Candotti in haar hoedanigheid van IHC-medewerker heeft de redactie van Indies tijdschrift een onaangename ervaring opgedaan waaruit duidelijk bleek dat zij geen idee had van de regels bij het doen van subsidieaanvragen (details voor beleidsmakers beschikbaar).
Het is niet leuk om uit de school te klappen, maar als er zo veel op het spel staat, mag je toch wel hopen dat niet dezelfde mensen die eerder in eenzelfde context niet capabel zijn gebleken opnieuw op een dergelijke taak worden gezet. Zoals een boze lezer reageerde: het lijkt alsof er een onzichtbaar bastion bestaat waar steeds dezelfde instanties/personen deel van uitmaken en elkaar de bal blijven toegooien’. Nogmaals: dat zou uit den boze moeten zijn waar het de verdeling van gemeenschapsgeld betreft.
Vriendelijke groet,
meneer de ambtenaar
door Esther Wils
Enkele uren na het plaatsen van mijn verslag van het bezoek aan VWS ontving ik onderstaande brief. Ik geef hem in zijn geheel weer, met mijn commentaar cursief ertussen.
Geachte mevrouw Wils,
Met de term ‘sleutelpersoon’ wordt in het rapport het volgende bedoeld: dit waren contactpersonen bij stichtingen/organisaties of personen met een groot netwerk aan wie is gevraagd om de vragenlijst onder hun achterban te verspreiden. Er is immers geen database met e-mailadressen van alle mensen in Nederland met een achtergrond in voormalig Nederlands-Indië. In de opzet is Panteia ervan uitgegaan dat als zij deze contactpersonen benaderden met het verzoek de vragenlijst verder uit te zetten, zij de ‘sleutel’ waren om hun achterban te bereiken. De sleutelpersonen waren van 157 stichtingen en organisaties met verschillende achtergronden, doelen en beweegredenen. Hun input is even zwaar meegeteld als de input van de rest van hun achterban. Overigens waren de sleutelpersonen niet in alle gevallen particuliere personen, maar ging het ook deels om algemene e-mailadressen van stichtingen en organisaties. Uzelf was in die zin ook een sleutelpersoon via het e-mail adres redactie@indiestijdschrift.nl.
In het rapport van Panteia staat dat 50 van de aangeschreven 157 organisaties hebben gereageerd; geen overweldigende respons. Het totale aantal respondenten van de enquête was 747, van wie 40% procent met een Molukse achtergrond – absoluut geen weerspiegeling van de verhouding in Nederland woonachtige Indische versus Molukse mensen; mensen met een Indische herkomst zijn ver in de meerderheid. En het is duidelijk dat dus alleen personen die aangesloten zijn bij een stichting of organisatie hun mening hebben laten horen; al die mensen die minder gemotiveerd zijn voor dit soort zaken zijn niet vertegenwoordigd – het ministerie spreekt zelf van zo’n twee miljoen Nederlanders die een band hebben met Indië. Hoewel veel mensen ook afgeschrikt zullen zijn door de enquête, waarvan de vragen vaak nauwelijks te begrijpen waren (meerdere van onze taalvaardige lezers vroegen wat er toch bedoeld kon zijn).
Om wat meer achtergronden te leren van verschillende thema’s van de collectieve verkenning heeft Panteia een aantal van de sleutelpersonen ook geïnterviewd. Dit was niet om een representatief beeld te krijgen van de gemeenschappen of de verschillende organisaties. De interviews hadden als doel om de opgehaalde input kwalitatief beter te kunnen duiden. Ook hier is er geen gewicht gegeven aan de input van de personen die Panteia gesproken heeft. De raadpleging is een feitelijke weergave van wat er onder de brede gemeenschap (zowel sleutelpersonen als achterban) is opgehaald.
Zo breed was die gemeenschap dus niet.
De namen van de 10 geïnterviewde personen kunnen wij vanwege privacyregelgeving niet met u delen. Wel kunnen we de organisaties noemen waar deze personen bij betrokken zijn:
- Bersama Kuat ouderenzorg vier woonzorgcentra
- Commissie van Advies van de Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945
- Indisch Familie Archief erfgoed genealogie en andere gegevens, inmiddels onderdeel Haags Gemeentearchief
- Moesson erfgoed, maandblad
- Stichting Arjati erfgoed, huiskamermuseum Breda
- Stichting Dialoog Nederland Japan Indonesië herdenking, uitwisseling kennis over WO II in Azië
- Stichting Indisch Erfgoed
- Stichting Masohi Moluks cultureel centrum Deventer
- Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945
- Vrije Universiteit Amsterdam (historicus/docent)
Niet te verbazen dat de geïnterviewden van deze instellingen belang hechten aan de pijlers die het ministerie heeft uitgezet: herdenking en ouderenzorg, waar educatie over en behoud van erfgoed bij zijn gekomen. Opvallend is wel in het rapport van Panteia dat er van 100 te vergeven punten gemiddeld slechts 10 werden toegekend aan de derde pijler, het verstevigen van de positie van de Sophiahof. Spreiding van de initiatieven wordt meermaals als wens genoemd.
De leden van de commissie Versterking kennis voormalig Nederlands-Indië zijn:
- Jet Bussemaker voormalig PvdA-minister van onderwijs, u weet wel: de sociaaldemocraat die de studiebeurzen afschafte, tevens zitting hebbend in de Commissie van Advies van de Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945
- Fridus Steijlen hoogleraar Molukse migratie en cultuur in comparatief perspectief aan de VU, namens het Moluks Historisch Museum
- Esther Captain onderzoeker aan het KITLV
- Arthur Pormes vakdidacticus maatschappijleer, Leiden Universiteit
- Hanneke Tuithof vakdidacticus geschiedenis, Universiteit Utrecht, o.a. betrokken bij de herziening van de canon
- Ardjuna Candotti ‘educator’, voormalig medewerker IHC
- Justin Waerts filosoof, schrijver en ‘educator’, o.a. werkzaam voor het IHC
Het mag duidelijk zijn dat vier van de zeven leden een directe band hebben met de Ronde Tafel. Captain was als staflid betrokken bij een eerdere versie van het IHC: het Indisch Huis, waar Steijlen in de programmacommissie zat. Toen dat Indisch Huis door wanbeheer technisch failliet was (deurwaarders stonden dagelijks aan de poort), gaf geen van beiden thuis nadat ondergetekende (eveneens staflid) alarm had geslagen en ontslag had genomen. Met Candotti in haar hoedanigheid van IHC-medewerker heeft de redactie van Indies tijdschrift een onaangename ervaring opgedaan waaruit duidelijk bleek dat zij geen idee had van de regels bij het doen van subsidieaanvragen (details voor beleidsmakers beschikbaar).
Het is niet leuk om uit de school te klappen, maar als er zo veel op het spel staat, mag je toch wel hopen dat niet dezelfde mensen die eerder in eenzelfde context niet capabel zijn gebleken opnieuw op een dergelijke taak worden gezet. Zoals een boze lezer reageerde: het lijkt alsof er een onzichtbaar bastion bestaat waar steeds dezelfde instanties/personen deel van uitmaken en elkaar de bal blijven toegooien’. Nogmaals: dat zou uit den boze moeten zijn waar het de verdeling van gemeenschapsgeld betreft.
Vriendelijke groet,
meneer de ambtenaar