Over het soortelijk gewicht van de tijd II

Ter aanvulling

door Si Bodoh


'Wel een aardig stukje, maar het blijft zo abstract!' was een commentaar dat Si Bodoh op zijn voorgaande bijdrage ontving. Wel, hij kan zich die kritiek heel goed voorstellen, gezien de beperkte informatie omtrent de foto. Hij had dan ook gehoopt dat zich vanuit het lezerspubliek iemand zou melden die meer informatie zou kunnen geven, maar een dergelijke reactie is tot nu toe uitgebleven.
Een enigszins knagend gevoel dus, ook bij Si Bodoh. Totdat hij, hetzij door de voorzienigheid hetzij door een toeval hiertoe op het spoor gezet, bij het bladeren door het fotobestand van de KITLV-collectie een andere foto tegenkwam waarbij hij onmiddellijk stilhield. Dat was de foto hierboven, 'Wajang-koelit te Blora' (KITLV-collectie 3978). Dezelfde pendopo als op de groepsfoto, met daarbij als bonus, notabene op de foto zelf, ook nog een exacte datum: 1862. Daarmee was dus in elk geval de locatie van de groepsfoto vastgesteld: Blora, een apart regentschap binnen de Residentie Rembang, liggend op de aan de kust grenzende noordflank van Midden-Java.
Voorzien van deze kennis was het niet moeilijk om verder te zoeken en al gauw diende zich de volgende verrassing aan in de vorm van een portret van de Regent van Blora, Raden Mas Toemenggoeng Tjokronegoro, door Woodbury & Page eveneens genomen in 1862.
 
KITLV-collectie 31913

Het is dezelfde man, in hetzelfde jasje, die ook op het groepsportret te vinden is:
 
Collectie Si Bodoh

Aan de hand van deze gegevens is het aannemelijk dat ook de groepsfoto omstreeks hetzelfde jaar door Woodbury & Page is gemaakt. De KITLV-collectie bevat bovendien nog een andere foto van een gamelanorkestje op dezelfde locatie en uit hetzelfde jaar, waarop de Regent zelf de rebab (een oorspronkelijk uit het Midden-Oosten komend snaarinstrument) bespeelt:
 
KITLV-collectie 3978

Zo valt een aantal puzzelstukjes in elkaar. Helaas blijken er echter in het Nationaal Archief geen Memories van Overgave van de Residentie Rembang uit de jaren 1860 aanwezig te zijn, waardoor het voorlopig onder andere nog gissen blijft naar de naam van de Assistent-Resident (géén Resident, te oordelen naar de geringe hoeveelheid goudgalon op zijn jasje) tegenover de Regent op de foto. Nog wat meer gegevens over Blora zijn te vinden in het artikel hierover in de tweede druk van de Encyclopedie van Ned.-Indië (1917):


De hier aangegeven inwoneraantallen zullen hoger zijn dan die van 1862, maar de verhoudingen tussen de verschillende bevolkingsgroepen zullen ongeveer gelijk zijn gebleven, wat ook de prominente positie van de Majoor-Chinees op de groepsfoto kan verklaren.
Wat verder echter intrigerend is, is de naam van de Regent: Tjokronegoro. Dat is ook de familienaam van de Regent van Kudus, Tjokronegoro V, beter bekend als Raden Mas Poerwolelono, die in 1865-1866 een prachtig en bijzonder origineel reisverhaal over Java publiceerde dat in 2013 door Judith Bosnak en Frans Koot in een fraaie editie ook in het Nederlands is uitgegeven.* In dit verhaal komt ook een beschrijving voor van een reis door de Residentie Rembang uit omstreeks dezelfde tijd als de hierboven aangehaalde foto's, of mogelijk van enkele jaren daarvoor. Op die reis deed Poerwolelono ook Blora aan, waarvan hij kort verslag doet. Hij verbleef er twee dagen en natuurlijk ontmoet hij er de Regent. Hij beschrijft het als een plezierig bezoek, maar de naam van de Regent blijft ongenoemd. Gezien het feit dat ze beiden dezelfde geslachtsnaam dragen is dat verwonderlijk, maar het dagboek van Poerwolelono vertoont wel meer van dit soort raadsels. Misschien dat Judith Bosnak hierover nog wat meer kan vertellen?

* Op reis met een Javaanse edelman. De reizen van Radèn Mas Arjo Poerwolelono, vertaald uit het Javaans en ingeleid door Judith F. Bosnak en Frans X. Koot, Walburg Pers, 2013






 
Share our website